Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2024 yılında değiştirilen 2024-2024 eğitim öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan ilkokul 1. sınıf matematik dersi öğretim programı(müfredatı), öğrenme alanları, öğrenme çıktıları(kazanımları) ve öğrenme-öğretme uygulamalarını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.
1. SINIF MATEMATİK ÖĞRENME ÇIKTILARI 2024-2025
1. sınıf matematik öğretim programı 7 tema, 19 öğrenme çıktısı ve 180 ders saatinden oluşmaktadır.
1. TEMA: SAYILAR VE NİCELİKLER (1)
Bu temada öğrencilerin rakam ve sayıları, niceliklerin büyüklüklerini temsil edebilmek için kullanabilmeleri, 20’ye kadar olan nesne grubunu sayarken (20 dâhil) parçalar arasındaki ilişkileri ve sayıların sırasını belirleyebilmeleri, iki niceliğin büyüklüğünü karşılaştırabilmeleri, 100’e kadar (100 dâhil) ileriye ve 20’den geriye ritmik sayabilmeleri, artan ve azalan sayı örüntüleri ile tekrar eden şekil örüntülerini çözümleyebilmeleri ve 20’ye kadar olan nesnelerin sayısını tahmin edebilmeleri amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 57
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.1.1. Rakamları ve 20’ye kadar olan sayıları (20 dâhil), niceliklerin büyüklüklerini temsil etmek için kullanabilme a) Niceliklerin büyüklüklerinin farklı temsillerini tanır. b) Karşılaştığı niceliklerin büyüklüklerini, farklı temsilleri bağlamında belirler. c) Karşılaştığı niceliklerin büyüklüklerini rakam ve sayılarla okur ve yazar. |
| MAT.1.1.2. Ögeleri dağınık veya düzenli bir şekilde bulunan bir nesne grubunu sayarken parçalar arasında ilişkileri çözümleyebilme a) Ögeleri dağınık veya düzenli bir şekilde bulunan bir nesne grubunun parçalarını belirler. b) Ögeleri dağınık veya düzenli bir şekilde bulunan bir nesne grubunu sayarken parçalar arasındaki ilişkileri belirler. |
| MAT.1.1.3. Nesnelerin sıra sayısını gösterebilme |
| MAT.1.1.4. İki niceliğin büyüklüğünü “çok”, “daha çok”, “az”, “daha az” veya “eşit” terimleriyle karşılaştırabilme a) İki niceliğin büyüklüğünü “çok”, “daha çok”, “az”, “daha az” veya “eşit” terimleriyle ifade eder. b) İfade edilen büyüklüklere ilişkin benzerlikleri listeler. c) İfade edilen büyüklüklere ilişkin farklılıkları listeler. |
| MAT.1.1.5. 100’e kadar ileriye ve 20’den geriye doğru ritmik sayabilme |
| MAT.1.1.6. Artan veya azalan sayı ve şekil örüntülerini çözümleyebilme a) Sayı ve şekil örüntülerinin ardışık ögelerini belirler. b) Sayı ve şekil örüntülerinin ardışık ögeleri arasındaki ilişkiyi belirler. |
| MAT.1.1.7. Verilen bir çokluktaki ilişkilerden yararlanarak 20’ye kadar (20 dâhil) olan nesnelerin sayısını tahmin edebilme a) Verilen bir çokluktaki ilişkileri gözlem ve deneyimleri ile ilişkilendirir. b) Bir çokluğun büyüklüğünü stratejiye dayanarak tahmin eder. c) Tahmin edilen sonuç ile gerçek sonucu karşılaştırarak kendi tahminine yönelik bir yargıda bulunur. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.1.1
Öğrencilere sınıf ortamında bulundurulabilecek ve kolay sayılabilecek nesnelerden oluşan bir nesne grubu gösterilerek nesneleri saymaları istenir. Burada farklı nesne grupları gösterilir ve öğrencilerin niceliklerin büyüklüğüne karşılık gelen farklı matematiksel temsilleri (örneğin beş nesnenin olduğu bir çokluğun “IIIII” veya “IIII” şeklinde de temsil edilmesi) gözlemleyerek bir sayı ile ifade etmesi sağlanır (OB7). Böylelikle öğrencilerin niceliklerin büyüklüklerine karşılık gelen sayıları anlamları ile tanımaları sağlanır. Bu süreçte sıfırın hiçliği temsil ettiğine vurgu yapılır. Matematiksel temsili belirlenen nesne grubunun niceliksel büyüklüğü rakamlar ve sayılarla ifade edilir. Bu duruma ilişkin bir matematiksel temsilin günlük yaşam veya matematiksel bir durum içerisindeki kullanımının anlaşılması sağlanır. Süreç içinde öğrencinin aktif olduğu günlük yaşamda karşılaştığı nesnelerden sayısı 20’ye kadar (20 dâhil) olanların büyüklüklerini rakam ve sayılarla okuyup yazması sağlanır. Ayrıca süreçte çeşitli araç gereç kullanılarak öğrencilerin sayma, işaretleme, eşleştirme ve boyama yapmalarını gerektiren etkinlikler yapılır. Öğrenme-öğretme uygulamalarında diğer derslerden de yararlanılarak disiplinler arası ilişki kurulur. Bu süreçte sayma gerektiren oyunlar oynatılır. Öğrencilerden vurmalı bir müzik aletine veya kendi masalarına belli bir niceliğe karşılık gelen sayı miktarı kadar ritimli vurmaları istenir. Örneğin sekiz kalemin bulunduğu bir kalem kutusundaki kalemleri saymaları, bunun ardından sekiz kez masalarına vurmaları beklenir. Öğrencilerin estetik algıları ön plana alarak istedikleri gibi ritim yapmaları sağlanır (D7.3). Süreçte öğrencilerin öğrenme düzeyleri, verilen nesneler ile nesnelerin büyüklüklerine karşılık gelen 20’ye kadar (20 dâhil) olan sayılar arası ilişkiler eşleştirme sorularından yararlanılarak belirlenebilir. Ayrıca süreçte çeşitli nesne ve araç gereç ile sayma çalışmaları yaptırılarak gözlem formu aracılığıyla öğrencilerin öğrenme düzeyleri belirlenebilir.
MAT.1.1.2
Öğrencilerin bir gruptaki nesneyi sayarken son söylenen sayının nesnelerin miktarını temsil ettiği ile ilgili etkinlikler yapılarak kardinal değeri keşfetmeleri sağlanır. Öğrencilere miktarı 10’dan az olan bir grup nesnenin sayısını belirlemeden nesnelerin dağınık ya da düzenli şekilde olan dizilimini dikkate alacakları etkinlikler sunulur. Araç gereç ya da görsellerden yararlanılarak bir çokluğu oluşturan nesnelerin parçaları ve parçalar arasındaki ilişki belirlenir. Parçalar birleştirilerek çokluğun sayısının bulunmasına yönelik aşamalara yer verilir (KB2.16.2). Miktarı 10 ile 20 arasında olan bir nesne grubunun sayısının belirlenmesi için 10’dan küçük sayılarda yapılan etkinliklere benzer şekilde gruplara ayırma etkinlikleri yaptırılarak bir çokluğun onluk ve birliklerine göre çözümlenmesine ilişkin anlayış oluşturmaları beklenir. Nesne miktarı 10 ile 20 arasında değişen bir çokluktaki nesnelerin onluk ve birlik modellerine göre gruplandırılması ve bu çokluğun sayısının ifade edildiği çeşitli gruplama etkinlikleri yapılır. Gruplandırılan nesnelerden 10 tanesi seçtirilerek öğrencilerin 10 sayısını fark etmeleri sağlanır. İlk aşamada 10’a kadar olan bir çokluğun bir araya gelerek bir onluk oluşturduğu, onluk gruba dâhil olmayan nesnelerin ise birlikleri oluşturduğu; onluk ve birlik kavramları kullanılmadan sezgisel olarak öğrencilerin anlamalarını sağlayacak etkinlikler yapılır. Devamında onluk ve birliklerin onluk taban blokları ile gösterimini sağlayacak etkinliklerle öğrencilerin onluk ve birlikleri ezberlemeden kavramsal olarak keşfetmeleri sağlanır. Sayıları çözümleyebilmek için çalışma yaprakları verilebilir, öğrencilerin uygun temsilleri kullanmaları ve 10’a kadar sayıları çözümleme durumlarının değerlendirilmesi için kontrol listelerinden yararlanılabilir. Ayrıca sayıların çözümlenmesine yönelik doğru yanlış soruları ile sayılar ve sayıların çözümlenmiş biçimlerinin eşleştirilmesini içeren eşleştirme sorularından yararlanılabilir. Bunların yanında öğrencilerin 10-20 arasındaki nesneleri onluk ve birlik şeklinde çözümleyerek ifade etme ile ilgili öğrenme durumları izleme testlerinden yararlanılarak değerlendirilebilir.
MAT.1.1.3
Öğrenme-öğretme uygulamalarından önce günlük yaşamdan örneklerle sıra bildirilen durumlar ele alınır. Süreçte öncelikle sayıların öncelik/sonralık ve arasında olma durumlarını ifade etmeleri sağlanır. Bunun ardından sıra bildiren ifadeleri öğrencilerin göstermesi beklenir. Etkinlikler öğrencilerin iletişim ve iş birliği hâlinde oldukları grup faaliyetleriyle yürütülür (SDB2.1, SDB2.2). Ordinal değerlerle ilişkili olarak merak uyandırıcı ve dikkat çekici eğitsel oyunlarla etkinlikler, planlanır (E1.1, E2.5). Eğitsel oyunlarla öğrencilerden 20’ye kadar olan sayıların sırasını bildiren durumları gösteren örnekler vermeleri istenir. Bu örneklerle ilgili öğrenme düzeyleri görsel içerikli açık uçlu sorulardan oluşan çalışma kâğıtlarından yararlanılarak belirlenebilir.
MAT.1.1.4
Öğrencilerin iki niceliğin büyüklüğünü “çok”, “daha çok”, “az”, “daha az” veya “eşit” terimleriyle belirleyebilmeleri için aktif oldukları sınıf içi etkinlikler düzenlenir. Bu etkinliklerde öğrencinin günlük yaşamda sıklıkla karşılaşmış olduğu nesnelerden oluşan çokluklara yönelik (bir tarafta 6, diğer tarafta 10 elma bulunan sepetler gösterilmesi gibi) cevabı “çok”, “daha çok”, “az”, “daha az” veya “eşit” olan durumları içeren sorular sorulur. 10 sayısı referans alınarak 10’dan az, 10’dan çok ve 10’a eşit cevabını gerektiren etkinlikler yapılır. Öğrencilerin verilen iki farklı nesne grubuyla ilk olarak sezgiye dayalı karşılaştırma etkinlikleri yapılır. Yapılan etkinliklerden sonra bire bir eşlemeye dayalı karşılaştırma yapmaları sağlanır. Karşılaştırma etkinliklerinde “çok”, “daha çok”, “az”, “daha az” veya “eşit” kavramlarını ifade ederek cevap verebilmelerini değerlendirmek için görsel içerikli açık uçlu sorulardan oluşan çalışma kâğıtlarından yararlanılabilir.
MAT.1.1.5
Öğrencilere belli bir nesne grubunun miktarı sorularak saymaya olan ihtiyacı fark etmeleri sağlanır. Devamında ritmik sayma yapılır (OB1). 100’ü geçmeyecek sayıda nesneden oluşan bir çokluktaki nesne sayısını belirleyebilmeleri için 100’e kadar ritmik sayma gerektiren etkinliklerden faydalanır. İleriye doğru birer ritmik sayma yaptırılarak nesne sayısına ulaşmaları sağlanır. Etkileşimli bir şekilde sayılabilir nesneler gruplandırılarak sırasıyla 100’e kadar (100 dâhil) ileriye doğru birer, beşer ve onar; 20’ye kadar ileriye doğru ikişer ve 20’den geriye doğru birer ve ikişer ritmik sayma etkinlikleri yapılır. Bunun yanında beşer ve onar ritmik saymaların görseller yardımıyla yapılması da sağlanır. Süreçte öğrencilerin 100’e kadar ileriye birer, beşer, onar ve 20’den geriye doğru birer, ikişer ritmik sayabilmelerini değerlendirmek için boşluk doldurma sorularından oluşan çalışma kâğıtlarından yararlanılabilir.
MAT.1.1.6
Öğrencilere örüntüye örnek olabilecek görseller gösterilir ve görsellerle ilgili sorular sorulur. Örüntüler; somut nesneler, modeller, resimli kartlar, çizilmiş hazır sekiler vb. malzemelerle çizim yaptırılmadan oluşturulur. Oluşturulan örüntülerdeki ilişkileri sözel olarak da açıklamaları sağlanır. İlk aşamada tekrar eden sayı ve şekil örüntülerine yer verilir. Devamında öğrencilerden artan veya azalan sayı örüntülerinin günlük yaşamda karşılarına nasıl çıkabileceği konusunda örnekler vermeleri istenir. Sorularla örüntüyle ilgili merak oluşturulduktan sonra bu duruma ilişkin artan veya azalan sayı (100’e kadar birer, beşer, onar, 20’ye kadar ileriye/geriye doğru birer ve ikişer ritmik sayma durumu sınırına dikkat ederek) örüntü örnekleri; basılı görseller, matematiksel araç ve teknolojik olanaklar kullanılarak gösterilir. Artan veya azalan sayı örüntülerinde ilk üç adım verilerek öğrenciden dördüncü adımı ifade etmesi istenir. Öğrencilerin öğrenme durumlarına göre adım sayısı değiştirilir. Süreçte örüntü en fazla altıncı adıma kadar sürdürülür. Örüntü adımlarında artış ve azalışın bir arada verilmemesine ve artış ile azalışın sabit olmasına dikkat edilir. Bu duruma ilişkin öğrenme-öğretme uygulamaları yapılırken öğrencilerin verilen sayı veya şekil örüntüsünü devam ettirme aşamasında nasıl bir strateji kullandığına dikkat edilir (SDB1.1, SDB1.2). Artan veya azalan sayı örüntüsü ile ilgili soru sormaları sağlanır (SDB1.1). Artan ve azalan sayı örüntüleri üzerinden sorgulama yaptırılarak örüntüdeki artış ve azalış durumlarının öğrenciler tarafından nasıl belirlendiği ve belirlenen artış ve azalış durumuna göre örüntüyü nasıl devam ettirdiklerine ilişkin karar verme durumları sorgulanır (KB2.8). Süreçte öğrencinin verilen örüntüyü devam ettirebilmesi için ilk üç adımdaki örüntüyü belirleyerek örüntüdeki dördüncü adımı bulup devam ettirmesi sağlanır (KB2.10). Verilen bir örüntüdeki artma, azalma ve tekrar etme durumlarını belirlemeleri ve örüntüde verilmeyen terimi bulmalarına yönelik çeşitli etkinlikler planlanır. Drama yöntemi ile öğrencilerin sorumluluk aldıkları artan veya azalan sayı ve şekil örüntüleri kullanılarak öğrencilerin grupla ya da bireysel katılım göstermeleri sağlanır (SDB2.1, D3.4). Süreçte öğrencilerin artan veya azalan sayı ve şekil örüntüleri ile ilgili olarak ardışık ögelerin farkına varma, sayı ve şekil örüntülerinin ögeleri arasındaki ilişkiyi azalan veya artan şeklinde belirleyerek devam ettirmeye ilişkin öğrenme kanıtları kontrol listesi aracılığıyla belirlenebilir.
MAT.1.1.7
Öğrencilerin bir çokluktaki ilişkilerden yararlanarak 20’ye kadar olan nesnelerin sayısını tahmin edebilmeleri için grup çalışması yapılır. Grup çalışmaları esnasında öğrencilerden verilen bir çokluğun nesne sayısını gözlem ve deneyimleri ile ilişkilendirerek tahmin etmeleri istenir. Tahmin sürecinde bir çokluğu azlık çokluk bakımından kıyaslarken 5 ve 10 sayılarını referans alarak strateji geliştirmeleri sağlanır. Kıyaslama yapılırken beşi geçmeyen nesnelerin sayısını tahmin etmede şipşak sayılama etkinliklerinden yararlanılır. Oyunlardan ve görsel ögelerden yararlanılarak verilen bir çokluktaki ilişkiler yardımıyla 20’ye kadar olan nesnelerin sayısını tahmin etme etkinlikleri yapılır (E2.5). Öğrencilerden süreçte verilen bir çokluktaki nesne sayısını tahmin ettikten sonra tahminî ile gerçek sonucu sayarak karşılaştırma yapması istenir. Bu süreçte çoklukların miktarı hakkındaki veriler üzerinden sayma yapılarak öğrencilerin bir yargıda bulunması sağlanır (SDB3.3, KB2.12). Öğrencilerin 20’ye kadar olan nesnelerin sayısını tahmin edebilmeleri ile ilgili öğrenme kanıtlarını ortaya çıkarmak için soru cevap tekniği ve izleme testlerinden yararlanılabilir. Açık uçlu sorular yöneltilirken öğrencinin tahmin etme sürecinde nasıl bir strateji kullandığına ve yapılan tahmine yönelik nasıl bir yargıda bulunduğuna dikkat edilir (SDB1.2, SDB2.1).
2. TEMA: SAYILAR VE NİCELİKLER (2)
Bu temada öğrencilerin standart olmayan uygun ölçme araçları ile nesnelerin uzunluğunu ve tartacağı kütlenin ölçüm sonuçlarını tahmin edebilmeleri amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 18
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.1.8. Standart olmayan uygun ölçme araçları ile nesnelerin uzunluğunu ve tartacağı kütlenin ölçüm sonuçlarını tahmin edebilme a) Ölçeceği uzunluğa ve kütleye uygun standart olmayan ölçme aracını belirler. b) Ölçeceği uzunluğun ve tartacağı kütlenin ölçüm sonuçlarını belirlenen standart olmayan ölçü birimi cinsinden tahmin eder. c) Tahmininin doğruluğuna ilişkin yargıda bulunur. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.1.8
Öğrencilerin nesneleri uzunluklarına göre karşılaştırmalarına yönelik etkinliklerle derse başlanır. Her öğrenciden verilen hedef nesneye göre uzun, daha uzun, kısa, daha kısa ya da yaklaşık aynı uzunlukta en fazla beş nesneyi (aşamalı olarak iki, üç ve dört nesne ile) sınıfta bulmaları istenir. Buldukları nesneleri uzunluklarına göre karşılaştırma yaparak sıralamaları sağlanır. Sınıftaki nesneleri standart olmayan araçlarla ölçme oyunu oynanır (E2.5). Nesnelerin uzunluklarını ölçeceği standart olmayan uzunluk ölçme araçlarından uygun olanı belirlerken nelere dikkat edileceği ile ilgili sorular sorulur. Ölçeceği uzunluk ile ölçmede kullanacağı standart olmayan ölçme aracını karşılaştırarak tahminde bulunur ve gerçek sonucu bulmak için uygun standart olmayan ölçme aracını belirler. Nesnelerin uzunluklarına yönelik belirlenen standart olmayan ölçü birimi cinsinden tahminde bulunulur. Örneğin önce sıranın veya tahtanın kaç karış uzunluğunda olabileceğinin tahmin edilmesi istenir; ardından karış ile ölçüm yapılarak sıranın veya tahtanın kaç karış uzunluğunda olduğuna ve standart olmayan değere ulaşılmasına çalışılır (E3.4). Ölçüm yapan öğrencilere motivasyonlarını artıracak dönütler verilerek desteklenir (D3.4). Ölçme yapılırken birimlerin uç uca ve aynı doğrultuda dikkatlice sıralanmadığında, birim uzunluklar üst üste geldiğinde, aralarında boşluklar olduğunda ya da düz bir çizgi şeklinde yapılmadığında ne olacağı öğrencilere sorulur. Standart olmayan araçlar ölçmede kullanılırken nesne araçtan büyükse birim yinelemeye, başlangıç ve bitiş noktalarına ve birimleri yinelerken boşluk bırakılmamasına dikkat edilmesi sağlanır. Örneğin kitabın uzunluğunun bir silgi ile ölçülmesi sürecinde silginin ucu ile kitabın başlangıç noktasının aynı hizada olmasına ve her silgi uzunluğunda boşluk bırakılmadan ölçümün tekrarlanmasına dikkat edilmesi vurgulanır.
Düz çizgi şeklinde olmayan uzunluk ölçme araçlarının kullanımına da yer verilir. Örneğin bu süreçte tel, ip gibi nesneler kullanılır ve öğrencilerin bu nesneler ile kendi vücut ölçülerini ölçebilecekleri etkinlikler tasarlanır. Hedefteki ölçümün tel, ip gibi standart birimlere benzeyen temsiller yoluyla yapılarak öğrencinin standart birimlere ilişkin farkındalık kazanmaları sağlanır (SDB1.1). Öğrencinin ölçüm etkinliklerinde sürekli olarak aynı tür birimi kullanmasına, birimlerin eşit uzunlukta olması gerektiğini anlamasına yönelik çalışmalar yapılır. Öğrencilerin bütün birimlerin aynı uzunlukta ve aynı türden olmaları gerektiğini anlayıp anlamadıkları gözlemlenir. Eğer farklı birimler kullanılırsa öğrencilere ölçümlerini nasıl tarif edecekleri sorulur. Öğrencilerden farklı büyüklükte oluşturdukları ölçme araçları ile ölçümler yapmaları istenir. Bu etkinlikte temel amaç, ölçme aracının büyüklüğü arttırıldıkça ölçüm sayısının küçüldüğünün/azaldığının anlaşılmasıdır. Standart olmayan bazı araçlar (pipet, ataş, karış, vb.) farklı metrik uzunluklara (santimetre) sahip olduklarından cetvele geçişte köprü oluşturur. Ölçülecek nesneler ile standart olmayan ölçme birimlerinin belirlenmesi amacıyla eşleştirme soruları içeren çalışma kâğıtları kullanılabilir. Süreçte öğrencilerin yaptıkları tahmin ve ölçümü karşılaştırmalarına yönelik faaliyetleri gözlem formu aracılığıyla değerlendirilebilir. Öğrencilere standart olmayan araçlarla ilgili fikirlerini ifade edebileceği açık uçlu sorular sorulabilir (SDB2.1).
Öğrencilerde merak uyandırmak ve ağır-hafif kavramlarını somutlaştırmak için çeşitli araç gereçlerden yararlanılarak günlük yaşam problemleri sorulur (E1.1). Seçilen farklı nesnelerin kütlelerini gözlem yoluyla karşılaştırılmaları istenir. Nesnelerin kütlelerini karşılaştırmak için kullanılan bir aracı keşfetmelerini sağlamaya yönelik etkinlik yapılır. Nesnelerin kütlelerini ölçeceği standart olmayan kütle ölçme araçlarından uygun olanı (örneğin eşit kollu terazi) belirler. Nesnelerin kütlelerine yönelik tahminlerini belirledikleri standart olmayan ölçme aracını kullanarak karşılaştırmaları ve tahminlerinin doğruluğunu kontrol etmeleri istenir. Öğrencilere eşit kütleye sahip olduğu bilinen iki nesne verilir. Bu nesneleri öncelikle kütleleri (ağırlık/hafiflik) yönünden tahmin etmeleri istenip sonrasında ise standart olmayan ölçme araçları ile tartım yapmaları sağlanır. Öğrencilerden bu etkinlikle ile ilgili çıkarım yapmaları istenerek keşif yoluyla eşitlik kavramının fark edilmesi sağlanır (SDB3.3).
Sınıfta drama yöntemi kullanılarak alışveriş istasyonu kurulur. En fazla 5 nesne verilerek kütlelerini tahmin ederek karşılaştırmaları istenir. Standart olmayan ölçüm için eşit kollu terazi gibi araçlardan yararlanılarak nesnelerin kütlelerinin ölçümleri yapılarak ağır, daha ağır, en ağır, hafif, daha hafif, en hafif veya dengede (eşit) kavramlarının kullanılması sağlanır (MAB5.1). Yapılan ölçümler ile tahminler karşılaştırılarak tahmin ve ölçüm sonucu arasındaki farkın ortaya çıkarılması sağlanır. Nesne tartılarak kütleleri yönünden ağırdan hafife ya da hafiften ağıra doğru sıralanması istenir. Öğrencinin tahminleri ve hedeflere ne kadar ulaştığı derecelendirme ölçeği ile kontrol edilebilir. Ardından kütlesi aynı olan ve sınıf ortamında çok sayıda bulunabilecek nesneler (misket, küp, küçük zıplayan top vb.) birim olarak seçilir. Öğrencilerden nesnelerin kütlelerini eşit kollu terazi, elbise askısı ya da sınıfta oluşturulan basit tahterevalli kullanılarak kaç misket ağırlığında olabileceğini tahmin etmeleri istenir. Sonrasında eşit kollu terazide veya tahterevalli gibi araçlarla ölçümler yapılır. Doğru sonuca ne kadar yaklaşıldığının belirlenmesi için tahmin ve ölçüm sonuçlarının yer aldığı tablo ile tahmin ve ölçüm sonuçları karşılaştırılır (OB7). Devamında standart olmayan birimlerle nesnenin kaç birim kütlesinde olduğunu (Örneğin; kalemin, silginin, kalem kutusunun kütlesinin kaç misket veya kaç küp vb. ağırlığında olduğunu) bulmak için eşit kollu terazi kullanılarak nesnelerle ölçme yapılır. İki nesnenin kütlelerinin kaç misketten oluştuğu karşılaştırılarak nesnelerin sıralaması yapılır. Böylelikle standart olmayan tek birim kullanılarak nesnelerin kütlelerinin ölçülmesi, sonrasında kütle birimi olan gram ve kilogram gibi standart birimlerin gerekliliğine ihtiyaç duyulması sağlanır. Nesnelerin miktarları, büyüklükleri ile kütlelerinin doğru orantılı olmayabileceğini fark etmeleri için çeşitli sorular yöneltilir. Bunu kavramaları için boyut olarak büyük ama kütle olarak hafif, boyut olarak küçük ama kütle olarak ağır olan çeşitli nesnelerin eşit kollu terazide tartımları yapılarak çıkarım yapmaları sağlanır (KB2.10). Aralarında belirgin kütle farkı bulunan iki uç kütledeki (ağır-hafif) nesneler veya canlılar (örneğin fil ve civciv gibi) hakkında gerekçeli karar vermelerini sağlayan etkinlikler yapılır (SDB3.3). Kütle ölçümleri ve tahmin stratejileri konusunda verilen yargılar için doğru yanlış soruları içeren çalışma kâğıtları kullanılabilir.
3. TEMA: SAYILAR VE NİCELİKLER (3)
Bu temada öğrencilerin paraları (1 TL, 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL) temsil ettiği büyüklükleri tanıyabilmeleri amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 7
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.1.9. Paraların (1 TL, 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL) temsil ettiği büyüklükleri tanıyabilme |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.1.9
Öğrencilere farklı paraların görselleri verilerek para değerlerini okumaları ve değerleri büyüklüklerine göre sıralamaları istenir (MAB3.1, MAB5.1). Sıralama yaparken 200 TL sıralamaya dahil edilmez. 200 TL yalnızca görsel olarak tanıtılır. Para değerinin anlaşılması sağlanarak paranın günlük yaşamda satın alma durumu ile ilgili örnekler verilir. Bu süreçte Türk lirasının kısaltması ve simgesi gösterilir.
Paranın temsil değeri ile alınabilecek uygun ürünün hangileri olabileceğine dair açık uçlu sorular içeren çalışma kâğıtları kullanılabilir. Çalışma kâğıtlarının değerlendirilmesine yönelik bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılarak öğrencilere dönütler verilebilir.
Alışveriş istasyonu (manav, pazar, kırtasiye vb.) oluşturularak öğrencilerde konuya karşı merak uyandırılır (E1.1). Oluşturulan istasyonda drama vb. yöntemler ile öğrencilerin oyun yoluyla ekip ruhunu yaşamaları ve bu yol ile paraların büyüklüklerini incelemeleri sağlanır (SDB2.2, E2.5). Bu aşamada öğrencilerin ihtiyaç, ilgi ve istekleri göz önüne alınarak bilinçli tüketici olunmasına yönelik bilgilendirme yapılır (D17.2, OB3). Alışveriş istasyonunda seçtiği herhangi bir ürünü farklı değerlerdeki paralarla değişik şekillerde alması sağlanır (10 TL’lik ürünü, iki adet 5 TL ya da 1 tane 10 TL ile almak gibi). 20 TL’ye iki farklı ürün alınabileceği gibi tek bir ürün de alınabileceğinin fark edilmesini sağlayacak performans görevi verilebilir. Parasının değeri karşılığında alabileceği ürünleri kendi seçmesi sağlanır. Mevcut parası karşılığında hangi ürünleri aldığı kontrol listesi üzerinden değerlendirilebilir. Alışverişin yalnızca ihtiyaçlar doğrultusunda yapılması gerektiği vurgulanarak öğrencilerin tasarruf yapmanın önemini anlamaları sağlanır (D17.2, OB3). Alınan ihtiyaç fazlası ürünlerin israfa neden olduğu belirtilip ülke kaynaklarını korumanın önemine vurgu yapılır (D19.4). Paraların üzerinde bulunan değerli şahsiyetlerin ülke ve dünya tarihine verdiği katkılar anlatılarak vatan sevgisine yönelik farkındalık düzeyinin artmasına ilişkin açıklamalar yapılır (D19.1).
4. TEMA: İŞLEMLERDEN CEBİRSEL DÜŞÜNMEYE
Bu temada öğrencilerin günlük yaşamın içerdiği toplama ve çıkarma işlemlerini çözümleyebilmesi; 20’den küçük sayılarla toplamları 20’ye kadar (20 dâhil) olan eldesiz toplama işlemi ve onluk bozma gerektirmeyen 20’den (20 dâhil) küçük sayılarla çıkarma işlemi yapabilmesi; toplama ve çıkarma işlemi bağlamında eşitliği yorumlayabilmesi; toplama ve çıkarma işlemlerinin sonuçlarını tahminde bulunarak ve zihinden işlem yaparak muhakeme edebilmesi; toplama ve çıkarma işlemi arasındaki ilişkiyi yorumlayabilmesi; toplama işleminde değişme özelliğini ve işlemlerde verilmeyen terimi belirleyebilmesi; problem durumunu toplama ve çıkarma işlemi ile çözümleyebilmesi amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 57
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.2.1. Günlük yaşamın içerdiği toplama ve çıkarma işlemlerini çözümleyebilme a) Günlük yaşam durumunun toplama ve çıkarma işlemlerinden hangisini gerektirdiğini fark eder. b) Günlük yaşam durumuna karşılık gelen toplama ve çıkarma işlemlerini birbiri ile ilişkilendirir. |
| MAT.1.2.2. Toplama ve çıkarma işlemlerinin sonuçlarını tahminde bulunarak ve zihinden işlem yaparak muhakeme edebilme a) Toplama ve çıkarma işlemlerine ilişkin ögeleri belirler. b) Toplama ve çıkarma işlemlerine ilişkin ögeler arasındaki ilişkileri belirler. c) Toplama ve çıkarma işlemlerine yönelik tahmin ve zihinden işlem sonuçları arasında ilişki kurar. ç) Tahmin ve zihinden işlem sonuçlarının tutarlılığını ifade eder. |
| MAT.1.2.3. Eşit işaretinin anlamını toplama ve çıkarma işlemi bağlamında yorumlayabilme a) Toplama ve çıkarma işlemlerinde eşit işaretinin kullanımını inceler. b) Eşit işaretinin anlamını kullanarak bir toplama ya da çıkarma işlemini dönüştürür. c) Dönüştürdüğü toplama ve çıkarma işlemlerini kendi cümleleriyle ifade eder. |
| MAT.1.2.4. Toplama ve çıkarma işlemlerinin ilişkisini yorumlayabilme a) Toplama ve çıkarma işlemlerinin ilişkisini inceler. b) Toplama ve çıkarma işlemlerini tersine dönüştürür. c) Toplama ve çıkarma işlemlerinin ilişkisini yeniden ifade eder. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.2.1
Öğrencilere oynayacakları oyun ile ilgili yönergeler verilerek sınıf ortamını düzenlemeleri sağlanır ve çeşitli sorularla merak uyandırılır (E1.1). Öğrenciler gruplara ayrılarak birleşme, ayrılma, artma, azalma gibi etkinlikler içeren bir oyun oynanır. Oyunun kendisine değil artma ve azalma durumlarına odaklanmaları sağlanır (E3.2). Günlük yaşam durumlarını içeren etkinliklerde, artma durumunda toplama işlemi; azalma durumunda ise çıkarma işleminin gerektiği (iki basamaklı sayı ile tek basamaklının sayının toplandığı, eldesiz; iki basamaklıdan tek basamaklının çıkartıldığı, onluk bozma gerektirmeyen) açıklanır. Sınıfta gruplar oluşturularak her bir gruptaki öğrencilerin sayma yapması istenir. Son öğrencinin söylediği sayının grubun toplam sayısı olduğunun fark edilmesi sağlanır. Bu süreçte
20’den küçük ve toplamları 20’ye kadar (20 dâhil) olan sayılarla eldesiz alt alta ve yan yana toplama işlemi yapılır (iki sayı ile sınırlı kalınır). Bunun yanında süreçte öğrencilerin etkin dinlemeleri, duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri ya da grup etkileşimine katılmaları sağlanarak etkileşim sürdürülür (SDB2.1, D4.2). Bir araya getirme yoluyla toplama işlemi gerçekleştirilirken büyük sayıdan başlanmasının kolaylık sağlayacağının ve toplama işleminin değişme özelliğinin anlaşılmasına yönelik etkinlikler yapılır (SDB3.3, E3.6). Grup çalışmaları veya oyunlar aracılığıyla öğrencilere toplama işleminde değişme özelliğini pekiştirmeleri için fırsat tanınır (E2.5, E3.3). Ayrıca bu süreçte sıfır sayısının etkisiz olduğu durumlara vurgu yapılır. Toplama işleminde sıfırın etkisi, bir sayının sıfır ile toplandığında sonucun sayının kendisine eşit olduğu belirtilerek vurgulanır. Bu durumun matematikte temel bir özellik olduğu ve herhangi bir sayıyı sıfır ile toplamanın toplamı değiştirmediğine vurgu yapılarak çeşitli örnekler verilir. Bunun yanında çıkarma işleminde öğrencilere bir sayıdan sıfır çıkarmak veya bir sayıdan kendisini çıkarmak arasındaki ilişki örneklerle gösterilir. Öğrencilerin sıfır sayısının çıkarma işlemi sırasındaki etkilerini kavramaları sağlanır. Ayrıca süreçte yapılan çıkarma işlemlerinde 20’ye kadar (20 dâhil) olan bir çokluktan belirtilen sayı kadarının eksiltilmesi istenir.
Öğrencilerin sınıf içerisinde somut yaşantılar yolu ile gruplama, toplama, eksilme kavramlarını öğrenme durumları gözlem formu ile kontrol edilebilir. Öğrencilere üzerine sayma veya bir grup nesne içerisinden bir kısmını ayırma etkinliklerinin her aşamasında sorular sorularak beyin fırtınası yapılabilir (SDB2.2). Bu tür etkinliklerde kontrol listeleri ile ölçme faaliyetleri yapılabilir. Toplama ve çıkarma işlemlerini ve toplama işleminin değişme özelliğinin yer aldığı açık uçlu sorulardan oluşan çalışma kâğıtları uygulanabilir.
MAT.1.2.2
Toplama ve çıkarma işleminin ögeleri ve ögelerin isimleri, işlemler üzerinde ifade edilir. Bu ögeler arasındaki ilişkileri öğrencilerin kendi ifadeleriyle belirtmesi beklenir. Bu şekilde ögeler arasındaki ilişkiler ortaya konur.
Öğrencilerin toplama ve çıkarma ile ilgili tahmin etme ve zihinden işlem yapma becerilerini geliştirebilmek için kendi stratejilerini oluşturmalarına fırsat verilir. Bu amaçla günlük yaşam durumlarından yola çıkılarak öğrenciyi bir problem (bir işlem gerektiren) ile karşı karşıya bırakacak ve kendi çözüm yollarını bulmaları için analitik düşünmeye yönlendirecek etkinlikler yapılır (SDB3.2, E3.6). Toplama ve çıkarma işlemine yönelik tahmin ve zihinden işlem sonuçlarını ifade etmeleri sağlanır.
Büyük sayının üzerine saymanın kolaylık sağladığı durumlar açıklanır. Öğrencilerin 10’a tamamlama, toplamı aynı olan sayılar gibi stratejilere yönelik işlem deneyimi kazanacakları bilgilere ulaşmaları için çeşitli oyun ve etkinlikler yapılır. Tüm öğrencilerin tahmin ve zihinden işlem sonuçlarını ilişkilendirmeleri, bu ilişkiye yönelik çıkarımlarını kendi cümleleri ile ifade etmeleri sağlanır (SDB3.3). Öğrencilere içerisinde tahmin ve zihinden işlem içeren çeşitli etkinlikler verilerek açıkladıkları stratejiler doğrultusunda kontrol listeleri uygulanarak değerlendirme yapılabilir.
MAT.1.2.3
Toplama işleminde eşitlik kavramına dikkat çekmek için tahterevalli, eşit kollu terazi gibi denge durumunu gösterebilecek görsellerle veya öğrencilerin kollarını iki yana açmalarıyla denge durumunu ifade edecek etkinlikler yapılır. Toplama ve çıkarma işlemlerini içeren günlük yaşam durumlarına yönelik eş nesneler ile kütlelerinin birbirine eşit olduğu durumlar değerlendirilir (Kütle kavramına değinilmez.). İki tarafa da aynı nesneden farklı sayılarda eklenerek kaç nesne daha eklendiğinde ya da çıkarıldığında dengenin oluşacağı sorulur.
Nesnelerin bir araya getirilmesini temsil eden toplama işlemi ile bütünden bir parçanın çıkarılması anlamını içeren çıkarma işleminin yapıldığı etkinliklerde eşit işaretinin, eşitliğin her iki tarafında da eşit sayıda nesne olduğunu gösterdiği uygulamalarla inceletilir (OB1). Satranç oyunundaki rakiplerin taş sayılarındaki artış, azalış ve eşitlik durumu dikkate alınarak toplama ve çıkarma işlemi arasındaki ilişkinin anlaşılması sağlanır. Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişki dikkate alınarak eşleştirme sorularından ve boşluk doldurma sorularından oluşan çalışma kâğıtlarından yararlanılabilir. Eşit işaretinin her zaman işlem sonucu anlamı taşımadığı, eşitliğin iki tarafındaki matematiksel ifadelerin eşitliğini gösterdiği vurgulanır. Öğrencilere günlük yaşantılarında karşılaştıkları toplama ve çıkarma işlemleri içeren örnek olay yazmaları, eşitlik kavramı için eşit kollu terazi modeli tasarlamaları ile ilgili performans görevi verilebilir (SDB1.2). Performans görevleri analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.
MAT.1.2.4
Toplama ve çıkarma işlemlerinin aralarındaki ilişkiyi içeren (birbirinin tersi işlemler olmaları, bir işlemde verilmeyeni bulma için diğer işlemden yararlanılabileceği) durumların ön planda olduğu etkinliklerle işlemler arasındaki ilişki incelenir. İki işlem arasındaki ilişkinin üzerinde durulduktan sonra toplama ve çıkarma işlemlerini birbirine dönüştürecekleri etkinlikler yapmaları sağlanır. Toplama ve çıkarma işlemlerinin işlem süreçlerinin kendi cümleleriyle yeniden ifade edilmesine olanak sağlanır. Süreçte verilen toplama ve çıkarma işlemlerinde verilmeyeni bulma etkinlikleri bireysel olarak ya da grupla yapılır. Ayrıca mangala gibi eğitsel oyunlardan yararlanılarak toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişki verilir. Bu süreçte öğrenme-öğretme uygulamaları neticesinde öğrencilerin durumları boşluk doldurma sorularından oluşan çalışma kâğıtlarından yararlanılarak belirlenebilir.
5. TEMA: NESNELERİN GEOMETRİSİ (1)
Bu temada öğrencilerin yer, yön ve konum bildiren kavramları belirleyebilmesi; yönergeleri kullanarak başlangıç noktası ve hedef arasında ilişki kurabilmesi ve yönergeleri uygulayarak hedefe ulaşabilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca bu temada öğrencilerin çevresinde gördüğü nesnelerin eşini bulmak için rengi, boyu, şekli gibi görsel özelliklerini ölçüt olarak belirleyebilmesi; belirlediği ölçütü kullanarak eş olabilecek nesnelerin bilgilerine ulaşması ve ulaştığı bilgiler doğrultusunda nesnelerin eşliği hakkında yargıda bulunabilmesi amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 15
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.3.1. Hedefe ulaşmak için mesafeleri ve yönleri içeren yönergeleri çözümleyebilme a) Yönergede yer alan mesafe ve yönleri içeren kavramları belirler. b) Yönergeleri kullanarak başlangıç noktası ve hedef arasında ilişki kurar. |
| MAT.1.3.2. Nesnelerin eşliğini değerlendirebilme a) Nesnelerin eşliği için bir ölçüt belirler. b) Ölçüte uygun bilgileri kullanarak ölçme yapar. c) Yapılan ölçmeye dayalı olarak elde ettiği sonuçları ölçüt ile karşılaştırır. ç) Karşılaştırmalarına ilişkin olarak yargıda bulunur. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.3.1
Günlük yaşam durumlarında yer, yön (ileri ve geri) ve konum bildiren (altında, üstünde, etrafında, önünde, arkasında, arasında, yüksekte, alçakta, uzakta, yakında, içinde, dışında, sağında, solunda, çukurda, tümsekte) ifadelere yönelik merak uyandıran etkinliklerle ya da akranlarıyla vakit geçirebileceği eğitsel oyunlarla konuya giriş yapılır (E1.1, E2.5, D4.4). Yer, yön ve konum bildiren kavramların öğretiminde kavramlar tek tek veya birden fazla kavramın birbiriyle ilişkili olduğu şekilde bir süreç gerçekleştirilir. Örneğin sabit ve hareketli bir nesnenin yer aldığı bir görselde, sabit nesne referans noktası alınarak hareketli nesnenin sabit nesneye ulaşmasına ilişkin yön tarifinde bulunulması istenir (OB4). Oyun ve etkinliklerde hedefe ulaştıracak olay örgüsü tasarlanır (E2.5). Hedefe ulaşırken kullanacağı yer, yön ve konum belirten yönergelerin bulunduğu görev listeleri hazırlanır. Görev listelerindeki hedefin ve yönergelerin belirlenmesinde ise öğrencilerin günlük yaşamdaki gözlemlerinden yararlanılarak çevrelerinde sıklıkla karşılaştıkları yer ve yön gösteren görsel işaretler kullanılır (KB2.2). Öğrencilerin yer, yön ve konum ifadelerini amacına uygun kullanabilmek için öncelikle konumuna dair referans bilgisine ihtiyacı olduğunu (OB1) fark etmeleri sağlanır.
Konumuyla hedef arasındaki mesafe ve yönleri içeren yönergeleri karşılaştırarak gözden geçirmeleri sağlanır (KB2.7). Bir konumdan diğerine giderken izleyecekleri yolu ve yönergeler arasındaki ilişkileri zihinsel görselleştirme ile sıralamaları istenir (OB4). Başlangıç, süreç ve sonuç ilişkisi kurulur. Bu yönergeleri sırasıyla uygulayarak belirlenen hedefe ulaşabilecekleri bir plan oluşturulur (D3.2). Etkinliklerde birden fazla hareket bildiren mesafe yönergelerine yer verilir. Öğrencilerin öğrenme çıktısına ulaşma durumlarını belirlemek amacıyla çalışma kâğıdı kullanılabilir. Öğrencilerin bulundukları yerden okula gelirken izledikleri yol için mesafeleri ve yönleri çözümlediği bir performans görevi verilebilir (SDB1.1). Değerlendirme amacıyla da bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir. Ayrıca öğrencilerin bu süreçteki gelişimlerini görmek ve görev listesinde bulunan yönergelerin uygulama durumunu belirlemek amacıyla gözlem formu ve görüşme formları kullanılabilir.
MAT.1.3.2
Öğrenme-öğretme uygulamalarına görseller arası eşleştirme etkinlikleri ve eşini bulma gibi merak duygularını harekete geçirebilecek oyunlarla konuya başlanır (E1.1, E2.5). Günlük yaşamda karşılaşılan veya sınıf içerisinde bulunan eş nesneler renk, boy ve şekil gibi biçimsel özellikleri yönünden karşılaştırma yapılarak eşlik kavratılır (KB2.7). Eşlik kavramının eşitlik kavramından farklı olduğu ve sayıların miktar olarak aynı olması durumuna eşitlik denildiği ifade edilir. Öğrencilerden nesnelerin eşini bulmaları istendiğinde öncelikle görsel özelliklerini sınırlamaları ve ölçütünü belirlemeleri istenir. Öğrencilerden belirledikleri renk, şekil ve büyüklük gibi ölçütleri kullanarak gözlem yapmaları ve nesnelerin görsel özelliklerini incelemeleri istenir (KB2.2, E3.2). Ölçüt ile gözlemlenen özellikler karşılaştırılır (KB2.7). Elde edilen sonuca göre nesnenin eşi hakkında yargıda bulunulur. Görseller arasından nesnelerin eşlerine ulaşabilmelerini değerlendirmek için kontrol listesi kullanılabilir.
6. TEMA: NESNELERİN GEOMETRİSİ (2)
Bu temada öğrencilerin günlük yaşamda karşılaştığı farklı geometrik cisim modellerine uygun nesneleri yuvarlak ve köşeli olarak ifade edebilmeleri; günlük yaşamdaki geometrik yapıları inceleyerek geometrik yapılarda yer alan geometrik şekilleri, köşe (üç köşeli, dört köşeli, köşesi olmayan vb.) ve kenar sayılarını (üç kenarlı, dört kenarlı ve kenarı olmayan vb.) dikkate alarak belirleyebilmeleri; üçgen, kare, dikdörtgen ve çemberi biçimsel özelliklerine göre sınıflandırabilmesi amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 15
| MAT. 1.3.3. Günlük yaşamdaki nesneleri biçimsel özelliklerine göre ayırt edebilme |
| MAT. 1.3.4. Günlük yaşamda karşılaşılan geometrik yapılardaki geometrik şekilleri çözümleyebilme a) Geometrik yapılardaki şekilleri belirler. b) Şekiller arasında ilişki kurar. |
| MAT. 1.3.5. Biçimsel özelliklerine göre geometrik şekilleri sınıflandırabilme a) Geometrik şekillerin biçimsel özelliklerini belirler. b) Geometrik şekilleri biçimsel özelliklerine göre ayırır. c) Geometrik şekilleri tasnif eder. ç) Geometrik şekilleri adlandırır. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.3.3
Sınıfa günlük yaşamda karşılaşılan biçimsel özelliği aynı olan en az iki nesne getirilerek ya da akıllı tahta bulunan sınıflarda bu nesnelerin görselleri sunularak öğrencilerden biçimsel özellikleri bakımından benzer olan nesneleri gruplandırmaları istenir. Öğrencilere sınıfa biçimsel özellikleri aynı ve farklı olan nesneler getirme sorumluluğu verilir ve bu nesnelerin benzer ve farklı yönlerine ilişkin tartışmalar yapılır (D16.3, E2.2, KB2.7). Sınıf içinde, günlük yaşamda kullanılan nesneleri geometrik özelliklerine değinmeden benzer özelliklerine göre gruplandırmayı gerektiren oyunlar oynanır. Oyunlar sırasında öğrencilerin kişi ve gruplarla iş birliği yapmanın önemini algılayabilecekleri düzenlemeler yapılır (SDB2.2). Öğrencilerin görsel algılarını zenginleştirmek için uygun çevrim içi araçlara yer verilir. Örneğin öğrencilerle birlikte etkileşimli tahta üzerinden oyun oynamaya izin veren eşleştirme, uygun görselleri bulma, farklı olanı bulma gibi eğitsel oyunlar oynatılır (E2.5, OB2). Öğrencilerin, nesneleri biçimsel özelliklerine göre ayırt edebilme durumlarının değerlendirilmesinde çalışma kâğıdı kullanılabilir.
MAT.1.3.4
Öğrencilerden çevresinde gördükleri geometrik yapıları anlatmaları istenir. Ayrıca günlük yaşamda yer alan çeşitli yapı modeller sınıf ortamına getirilir ya da akıllı tahta üzerinde gösterilir. Böylece geometrik yapılar ile geometrik şekiller arasındaki ilişkinin öğrenciler tarafından keşfedilmesi sağlanır (KB2.16.2). Geometrik yapı modelleri görsellerle veya modellerle somut olarak öğrencilere gösterilip kenar ve köşe sayıları dikkate alınır. Yapı modelinin içinden geometrik şekilleri görsellerden keserek veya modelleri parçalayarak ayırmaları ve sınıflandırmaları beklenir. Öğrencilere bir geometrik yapı modeli araştırıp bulmaları, bu modeller üzerinde yer alan geometrik şekilleri köşe ve kenar sayılarına göre belirlemeleri, oyun hamuru gibi araç-gereç kullanarak geometrik yapılar üzerinde belirlediği şekilleri oluşturmaları için performans görevi verilebilir (SDB1.2). Performans görevinin değerlendirilmesinde bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.
MAT.1.3.5
Öğrencilere üçgen, kare, dikdörtgen ve çemberin biçimsel özelliklerini belirlemeye yönelik oyunlar oynatılır. Bu özelliklerin benzer ve farklı yönlerini belirlemelerine, geometrik şekilleri özelliklerine göre ayırmalarına ve tasnif etmelerine yönelik etkinlikler yapılır. Biçimsel özelliklerine göre sistematik bir şekilde (E3.7) üçgen, kare, dikdörtgen ve çember şeklinde adlandırabilmelerine yönelik çalışmalara yer verilir. Geometrik şekillerin biçimsel özelliklerinin belirlenmesine, şekillerin ayrılmasına ve adlandırılmasına yönelik çeşitli oyunlar oynatılır (E2.5). Geometrik şekillerin sınıflandırılmasında yapılandırılmış grid kullanılabilir.
7. TEMA: VERİYE DAYALI ARAŞTIRMA
Bu temada, öğrencilerin istatistiksel araştırma sürecinin adımlarını kategorik veriye dayalı tek veri grubuna yönelik yürütebilmeleri amaçlanmaktadır.
Ders Saati: 10
Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri
| MAT.1.4.1. Kategorik veriye dayalı temel veri grubu ile çalışabilme ve veriye dayalı karar verebilme a) Kategorik veriye dayalı istatiksel araştırma gerektiren günlük yaşam durumu belirler. b) Kategorik veriye dayalı betimleme gerektirebilecek araştırma soruları oluşturur. c) Kategorik verileri toplamak için plan yapar. ç) Kategorik verileri toplar. d) Toplanan verileri analiz etmek için görselleştirme araçlarından çetele, sıklık tablosu ve nesne grafini seçer. e) Seçtiği araçlarla verileri görselleştirerek analiz eder. f) Araştırma sonuçlarını yorumlar. g) Araştırma sonuçlarını araştırma sorularına göre değerlendirir. |
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
MAT.1.4.1
Öğrencilerin ilgisini çeken ve deneyimlerine dayanan örnek durumlar veya olaylar ile istatistiksel araştırma gerektiren durumları fark etmeleri ve sınıf içinde tartışmaları sağlanır (SDB2.1). Öğrenciler seçtikleri bağlama göre kategorik veriye dayalı tek veri grubuna yönelik günlük yaşam durumu belirler (SDB3.3). Bu kapsamda öğrencilerin aile bireylerine kategorik olarak ayırt edilebilecek nesnelerle bir faaliyet yaparken yardım etmelerini gerektiren örnekler verilir. (Örneğin markette çalışan babasına ürünleri yerleştirirken yardım etme gibi) (D20.1, D2.2). Belirlenen günlük yaşam durumundan hareketle öğrencilerin cevaplayabileceği ve betimleyebileceği araştırma soruları oluşturmaları sağlanır (SDB2.1, D3.4). Araştırma sorularının istatistiksel araştırma sorusu olup olmadığı, verilerin toplanmasına imkân verip vermediği, araştırmanın amacına hizmet edip etmediği, veri toplanacak grubun açık ve net olup olmadığı, soruların cevaplanabilir ve cevapların da değişebilir olup olmadığına dikkat edilir. Bağlam içerisinde “Bu sorunun cevabını nasıl öğrenebiliriz? Soruyu kimlere sorabiliriz?” gibi sorular ile veri toplama süreci planlanır (SDB2.1). Böylece öğrencilerin varsayımlarda bulunularak dikkatlerini toplamaları (D3) ve sürece odaklanmaları sağlanır (E3.2). Öğrenciler, hazırlanan veri toplama planı doğrultusunda fikir alışverişinde bulunarak ve oyunlarla eğlenceli hâle getirilerek veriler toplanır (E2.5, SDB2.1, SDB2.2). Toplanan verilerin belirlenen duruma cevap veriyor olup olmadığı öğrencilerle birlikte değerlendirilir (SDB2.1). Öğrencilere topladıkları verileri kaydetmelerinin gerekliliğinden bahsedilir. Bu gerekliliği ortaya koymak için öğrencilere “Bu veri yarın toplansa aynı sonuçlar elde edilir mi?” gibi sorular sorulur. Burada öğrencilerin verilerin değişebilirliğini fark etmeleri sağlanır. Belirlenen durum bağlamında toplanan verilerin nasıl görselleştirileceğine yönelik öğrencilere “Veriyi gruplamamız gerekiyor mu? Veri gruplamayı nasıl yapabilirsiniz?” gibi sorular sorulur, cevapları tartışılır (SDB2.1).
Toplanan veriyi özetlemek ve görselleştirmek için kullanılacak araç/araçların (nesne grafiği) uygunluğu konusunda öğrencilerin düşünceleri alınır (SDB2.1). Öğrencilerden belli bir nesne grubu ile oluşturulan verinin, nesnelerin özelliklerine göre gruplandırılarak öncelikle çetele tablosu sonrasında ise sıklık tablosu ile göstermeleri sağlanır. Daha sonra öğrencilerin topladıkları veriye dayalı karar verebilmeleri için nasıl görselleştirebilecekleri üzerine düşünmeleri sağlanır (SDB2.1). Her bir verinin bir nesneye karşılık geldiği belirtilerek öğrencilerin sıklık tablosundan hareketle verileri nesne grafiğine yerleştirmeleri sağlanır. Bu süreçte öğrencilerin somut nesnelerle (örneğin çocuğun kalemi, sayı çubukları gibi) çetele ve sıklık tablosunda nesne-veri eşleştirmelerinin gösterimleri kontrol listesi ile değerlendirilebilir. Böylelikle bu verilerin belirli bir yöntemle düzenli ve sistematik bir şekilde ele alınması sağlanır (E3.7, D3.2). Öğrencilerin verileri görselleştirmede kullanılan çetele, sıklık tablosu ve nesne grafiğinin aynı zamanda birer matematiksel temsil olduğu ve bu temsilleri bağlamlarındaki anlamları ile tanımış olmaları sağlanır (MAB3.1). Verileri görselleştirme sürecinde çevrim içi araçlardan yararlanılır (OB2). Veri görselleştirme adımı tamamlandıktan sonra öğrencilere elde ettikleri grafik üzerinde sayısal işlem yapmadan nesne-veri eşleştirmesine yönelik “Grafikle ilgili ne söyleyebilirsiniz? Hangisi daha fazladır/daha azdır?” gibi sorular sorularak grafik yorumlatılır (SDB2.1). Yine bu adımda öğrencilere grafikten ne anladıklarına yönelik sorular sorularak elde edilen araştırma sonuçlarının araştırma sorularına ne derece cevap verdiğini değerlendirmeleri istenir. Bu süreçte öğrencilerin nesne-veri eşleştirmeleri boşluk doldurma soruları ile değerlendirilebilir. Öğrencilere sınıf içinde farklı verilerle hazırlanan grafiklerin yorumlanmasının eldeki verilere göre yapıldığı ve yorumların sadece o grafiğin bağlamı içinde sunulduğu çeşitli örneklerle verilir. Bu süreçte öğrencilere “Bu veriler 1/A sınıfından toplandı, 1/B sınıfında da toplansaydı aynı sonuçları elde eder miydik?” gibi sorular sorarak veri toplanan kişilerin değişebilirliğini fark etmeleri sağlanır (SDB2.1). Öğrencilere tek veri grubunu içeren çetele, sıklık tablosu ve nesne grafiğine yönelik açık uçlu sorulardan oluşan çalışma kâğıdı verilebilir. Öğrencilere nesne grafiğindeki verilerine ilişkin nesne-veri eşleştirmelerine yönelik birçok duyuya hitap edeceği dijital araçlardan yararlanılacak çalışmalar yapılır. Dijital araçlarıyla yapılacak olan etkinlik sonrasında eşleştirme sorularından oluşan çalışma kâğıdı kullanılabilir. Öğrenciler nesne grafiği, çetele ve sıklık tablosunu dijital araçlarla görselleştirileceği için iletişim araçlarındaki görseller algılanmış ve tanınmış olur (OB2). Öğrencilerin topladıkları veriye dayalı bir araştırma sürecini deneyimlemeleri için performans görevi verilebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.
1. sınıf matematik öğrenme çıktıları(kazanımları) ve öğrenme-öğretme uygulamaları MEB Talim Terbiye Kurulu tarafından yayınlanan İlkokul Matematik Öğretim Programından alınarak hazırlanmıştır.
| Önceki Sınıf Öğrenme Çıktıları | Sonraki Sınıf Öğrenme Çıktıları |
| 2. Sınıf Matematik Kazanımları |
Ayrıca sitemizde yayınlanan 1. sınıf Matematik sayfasını da incelemenizi tavsiye ederiz.