3. Sınıf Maddeyi Niteleyen Özellikler Konu Anlatımı

İlkokul 3. sınıf Fen Bilimleri dersi, Maddeyi Tanıyalım ünitesi, Maddeyi Niteleyen Özellikler konu anlatımını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Madde nedir?
→ Maddeyi niteleyen özellikler nelerdir?
→ Hangi maddeler vücudumuza zarar verebilir?

Çevremize baktığımızda farklı şekillerde ve renklerde pek çok varlık görürüz. Çevremizde gördüklerimizin hepsi maddedir. Maddeler belli bir yer kaplar ve kendilerine özgü özellikleri vardır.

Maddelerin özelliklerini duyu organlarımızla ayırt ederiz. Örneğin portakalın rengini gözümüzle, kokusunu burnumuzla, tadını dilimizle, yumuşaklığını derimizle algılarız. Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz bu özellikler, maddeyi niteleyen özelliklerdir.

1. Sertlik – Yumuşaklık

Sert Maddeler

Çizilmesi ve kırılması zor olan katı maddelere sert madde denir. Taş, mermer, çelik ve çivi gibi maddeler serttir.

Metaller sert maddelerdir ve elle şekil vermek çok zordur. Bir maddenin şeklini kolaylıkla değiştiremiyorsak o madde sert maddedir. Sert maddeler kolaylıkla bükülemez, sıkılamaz, ezilemez ve çizilemez. Sağlam olması gereken eşyalar sert maddelerden yapılır.

Yumuşak Maddeler

Kolaylıkla şekli değiştirilebilen maddeler ise yumuşak maddelerdir. Pamuk, oyun hamuru ve kumaş gibi maddeler yumuşaktır. Bu maddelere az bir kuvvet uygulandığında çok çabuk şekli değişebilir. Bazı maddeler uygulanan kuvvet kaldırıldığında eski şekillerine döner. Bu durum maddenin özelliğiyle ilgilidir.

2. Esneklik

Şekli kolaylıkla değişebilen maddeler esnek maddelerdir. Lastik, sünger gibi birçok maddeyi eğebilir, bükebilir, uzatabilir veya sıkıştırabiliriz. Bu şekilde maddenin şeklini değiştirebiliriz. 

Esnek maddelere uygulanan kuvvet kaldırıldığında tekrar eski şekline döner.

Demir, taş, ağaç ve tahta gibi maddelerin şeklini elinizle sıkarak değiştiremezsiniz. Bu tür maddeler esnek değildir.

3. Kırılganlık

Cam, porselen gibi sert maddelerin esneklik özelliği yoktur. Herhangi bir etki sonucu kırılabilir. Böyle maddeler kırılgan maddelerdir.

Kırılgan maddelerin kırılganlık özellikleri aynı olmayabilir. Bazılarına az bir kuvvet uygulandığında çabucak kırılabilirken bazılarının kırılması için fazla kuvvet gerekir.

4. Pürüzlülük – Pürüzsüzlük

Pürüzlü Maddeler

Yüzeyleri düz olmayan dokunduğunuzda girintiler çıkıntılar hissettiren maddeler pürüzlü maddelerdir. Ceviz kabuğu, araba lastikleri, sünger, ağaç gövdesi pürüzlüdür.

Pürüzsüz Maddeler

Yüzeyleri düz olan, dokunduğunuzda kayma hissi veren maddeler pürüzsüz maddelerdir. Ayna, cam, kâğıt gibi maddelerin yüzeyleri pürüzsüzdür.

Maddelerin çok pürüzlü veya az pürüzlü oluşu kullanıldığı yerlere göre avantaj sağlar. Karlı ve buzlu havalarda arabalara kışlık lastik takılır. Kış aylarında altı kalın ve tabanı pürüzlü ayakkabılar tercih edilir. Bunların sebebi karlı ve buzlu yollarda kaymayı engellemektir.

Bazı durumlarda yüzeylerin daha az pürüzlü hâle getirilmesi gerekir. Zımpara; ahşap, metal, mermer, duvar gibi yüzeylerin pürüzlülüğünü azaltmak için kullanılır. Sıva işlemi duvarların yüzeylerinin  pürüzlülüğünü azaltmak için yapılır.

5. Renk

Gökkuşağındaki renkleri, boya kalemlerimizi, meyveleri renklerine bakarak ayırt  edebiliriz. Çevremizde aynı renklerde maddeler de vardır. Un, tuz, şeker beyaz renklidir ve renklerine göre ayıramayız. Bazen aynı meyve farklı renklerde olabilir. Örneğin farklı renkte elmalar vardır.

6. Koku

Pek çok maddenin kendine özgü kokusu vardır. Koklama duyumuzla maddeleri birbirinden ayırt edebiliriz. Nane, gül, vanilya, tarçın, soğan, sarımsak ve pek çok madde kokulu maddelerdir.

7. Tat

Çikolata tatlıdır, limon ekşidir, biber acıdır. Yemeklerin tuzunu tadına bakarak anlarız. Şeker, tuz gibi maddelerin ise renk ve şekilleri benzer olduğu halde tatları farklıdır.

Bazı Maddeler Vücudumuza Zara Verebilir

Maddeleri duyu organlarımızla ayırt edebileceğimizi öğrenmiştik. Ancak bazı maddeleri tatmak, dokunmak, bakmak veya koklamak sağlığımıza büyük zararlar verebilir.

• Temizlik malzemelerinin çoğunda zararlı maddeler vardır.
• Laboratuvarda bulunan maddeler yanıcı, yakıcı veya zehirli olabilir.
• Reçetesiz ilaç kullanmak sağlığımıza büyük zarar verir. Hatta hayati tehlikeye yol açabilir.
• Tüp gaz, doğalgaz, fabrika dumanları gibi gazları koklamak sağlığımıza ciddi zararlar verir. 
• Çok sıcak veya çok soğuk maddelere dokunmak derimize büyük zararlar verebilir.

Maddelerle Çalışırken Güvenlik Önlemleri Alınmalıdır

Laboratuvarda, sınıfta veya günlük hayatta kullandığımız bazı maddeler sağlığımız için tehlikelidir. Bu sebeple güvenlik önlemleri sadece sınıflar ve laboratuvarlar için geçerli değildir. Bu güvenlik önlemlerinin alınması günlük yaşamımızda da çok büyük önem taşır.

3. sınıf Maddeyi Niteleyen Özellikler konusunu pekiştirelim.

Önceki Konu Anlatımı	Sonraki Konu Anlatımı
Cisimleri Hareket Ettirme	Maddenin Halleri